Aan de slag
In deze fase ontstaat meestal op een organische manier al een gemeenschap. Verhalen, ideeën en tips uit de praktijk van projectleiders, Langer Thuiscoaches en bewoners.
Verhalen, ideëen en tips uit de praktijk
Samen sterker
“Een belangrijke voorwaarde voor succes is een goede ontmoetingsruimte in het hart van de gemeenschap. We hebben de mazzel dat in de Flevoflat al veel aanwezig is, zoals een dagcentrum, welzijn, buurtteam en gezondheidscentrum. Door samen te werken met al die partijen ontstaat meerwaarde. We weten elkaar te vinden en werken domeinoverstijgend waardoor weinig blijft liggen want we zijn samen verantwoordelijk. Er is geen bovenliggende partij, we zijn allemaal gelijkwaardig. En de Langer Thuiscoach heeft een onafhankelijke rol, ongeacht het dienstverband.”
Inspiratiebron voor anderen
“Het leuke is dat we andere partijen en steden inspireren. We delen onze kennis uiteraard graag over deze verandering in de zorg voor ouderen die voorheen aangewezen waren op zorg in een verpleeghuis maar deze nu thuis ontvangen. In een gemeenschap met een evenwichtige mix van vitale en meer kwetsbare ouderen waar door professionele partijen goed wordt samengewerkt, blijkt langer thuis wonen echt mogelijk.”
Elkaar iets gunnen
“Om een gemeenschap te vormen, moet je elkaar iets gunnen. Je kunt het niet alleen doen. Voorheen ontbrak de samenhang in de flat, die is er nu wel. Er is sprake van een toenemend vertrouwen in elkaar.
Een mooi voorbeeld vind ik het gesprek met Ymere over studentenhuisvesting, waarbij de studenten in ruil voor een lage huur zich inzetten voor de Lang Leven Thuisflat. Dit project bespreken en begeleiden we samen; we betrekken elkaar en bewoners erbij in plaats van individueel te handelen of het helemaal niet te doen.”
Iets om naar uit te kijken
“Een dame vertelde: ‘We zijn hier net komen wonen. Mijn man van 93 leeft helemaal op omdat hij met andere flatbewoners kan biljarten in de ontmoetingsruimte. Het is zó leuk om zijn grootste glimlach weer te zien!’ Een buurman haalt voor activiteiten zijn oudere bovenbuurvrouw op ‘want ze kan niet zelf naar de ontmoetingsruimte komen en zo is ze toch van de partij.’ En een andere bewoonster verheugt zich weer op de zondag: “Ik ben zo blij dat de kookgroep dan een maaltijd gaat serveren. Zondag was voor mij een lange dag alleen, nu heb ik iets fijns om naar uit te kijken! Dit soort uitspraken, reacties en effecten: dáár gaat het ons om.”
Groter netwerk
“Zoiets eenvoudigs als even koffiedrinken in de ontmoetingsruimte maakt voor veel mensen al een groot verschil in hun levensplezier. Doordat bewoners en buurtgenoten elkaar daar regelmatig ontmoeten, ontstaan ook groepjes die thuis of op andere plekken met elkaar afspreken als de ontmoetingsruimte dicht is. “Ik ga ook naar een buurtkamer verderop, ga je eens mee?” Zo vergroten de bewoners hun netwerk in de flat en in de buurt eromheen.”
Gemeenschapszin
“De flat in de wijk staat niet op zich maar integreert als een sociaal netwerk in de buurt. Dus die laagdrempelige koffieactiviteit in de ontmoetingsruimte zorgt voor gemeenschapszin in de flat. Mensen halen elkaar op, doen dingen voor elkaar, letten meer op elkaar en helpen elkaar. “Ik ben zo blij dat ik wat voor een ander kan betekenen”, horen wij vaak. Dat is waarnaar wij streven, want dat is dé basis voor de toekomst van de Lang Leven Thuisflat. Dat gevoel van gemeenschapszin ‘kan jij helpen als ik niet kan?’ waaiert uit over de hele flat.”
Bewoners hebben veel inspraak
“Eerst voelden de bewoners nog enige weerstand bij de plannen om hier een Lang Leven Thuisflat van te maken. Ze waren bang dat het een flat vol verwarde mensen zou worden. Of dat ze voor hun veel oudere buren moesten gaan zorgen, maar dat is niet de bedoeling. Zoiets als steunkousen verwisselen, doen zorgprofessionals. Ik ben letterlijk veel thee gaan drinken met de bewonerscommissie. Heb hun vragen, zorgen en feedback serieus genomen, en gevraagd: wat zijn jullie wensen, wat willen jullie veranderen? De bewoners hadden specifieke zorgen rond de veiligheid. Het oprichten van een speciaal veiligheidsteam nam die ongerustheid weg. En de bewoners werden enthousiast: ‘zo’n Lang Leven Thuisflat biedt mogelijkheden én ik krijg de kans om zelf met veel inspraak mee te denken en vorm te geven.”
De enthousiaste bewoners eruit pikken en dan verder bouwen
“Het opzetten van een Lang Leven Thuisflat vraagt om een nieuwe aanpak. Daarbij wil je bewoners betrekken bij alle plannen en eigenaarschap geven bij de totstandkoming van de Thuisflat. Hoewel de andere partijen de bewoners als een gelijkwaardige en professionele partij willen zien, blijkt dit in sommige gevallen lastig. Bijvoorbeeld als het over financiën gaat. Voor Osdorperhof gold een specifiek budget voor de community om zelf uit te geven. Daarbij vond een partij dat je de bewoners niet zomaar geld kan geven; ze moeten alle uitgaven verantwoorden. Dan worden bewoners dus opeens niet als een gelijkwaardige partij beschouwd. Maar andere partijen vraag je toch ook niet om overal een bonnetje van te laten zien? Ook aan tafel met partijen worden bewoners snel omvergeblazen. Krijgen ze ‘dat kan niet’ als reactie, dan weten ze niet altijd zeker of dat waar is of dat het te maken heeft met een verborgen agenda van een andere partij. Bij Osdorperhof speelden dit soort zaken, die allemaal goed zijn besproken en opgelost. Als bewoner moet je stevig in je schoenen staan, soms genoegen nemen met beslissingen of water bij de wijn doen”.
Buiten de lijntjes en uit je comfortzone
“Ik kan dit absoluut niet alleen doen en daarom is de unieke samenwerking met Civic Amsterdam, Ymere en Zorggroep Amsterdam Oost zo belangrijk. We hebben een hecht flatteam waarin de collega’s van het dagactiviteitencentrum, de welzijnscollega’s, de thuiszorg, de corporatie en de verpleegzorg thuis korte lijnen hebben en nauw samenwerken. Wij zijn echt domein overstijgend bezig en buiten de lijntjes aan het kleuren. Daarvoor is – naast kennis en oprecht enthousiasme – moed nodig om buiten je comfortzone vanuit je organisatie te denken en werken. Wij zijn als professionals en samen met bewoners één grote familie.”
Gezellig bruisend dorp
“Het is de bedoeling om een soort gezellig dorp te creëren, waar iedereen een beetje naar elkaar omkijkt. De een zal wat actiever zijn, de ander heeft wat meer hulp nodig, weer een ander hoeft niet zo nodig mee te doen: mag allemaal.
In onze flat is een actief betrokken groep bewoners en buurtgenoten. Ze komen zelf met ideeën, organiseren bingo, hebben een prikploeg en fotoclub opgericht. Dat is toch prachtig. Je geeft mensen de regie terug, ze komen zelf in beweging en ze leven op. Het begint hier echt te bruisen!”
Unieke leergang Samen zorgen in de Toekomst
Er is een leergang ontwikkeld ‘Samen zorgen in de Toekomst’. Deze is bedoeld voor professionals uit al die domeinen die samen een Lang Leven Thuisflat willen starten. De leergang zet interactieve methodes in en zorgt dat deelnemers de kennis direct kunnen toepassen in de dagelijkse praktijk.
Mireille de Wit is medeontwerper van de leergang
“We komen het proces faciliteren, we bepalen niet ‘hoe dingen moeten’. De deelnemers bedenken zelf wat het beste werkt voor hun Lang Leven Thuisflat en wij helpen ze daarbij.
Tijdens de leergang draait het om elkaar leren kennen en versterken in de eigen professionele rol. Hun bevlogenheid – nog meer – zichtbaar maken. Dat lukt door eerst uit te gaan van de kennis, kunde, kwaliteiten en de intrinsieke motivatie van mensen. Wij geloven dat mensen het beste tot hun recht komen als ze gezien en gehoord worden. En de kans krijgen om hun talenten verder te ontdekken en te ontwikkelen. Tijdens de leergang delen ze hun kennis en ontwikkelen zij hun samenwerking voor de toekomst. Er ontstaat verbinding en de motivatie om met elkaar dóór te gaan. En dat is de basis voor een sterkere gemeenschapszin en -zorg. Het gaat uiteindelijk om de bewoner die langer prettig en veilig thuis wil blijven wonen.”
Liesbeth Bonis:
“Wij ontwikkelden zelf de leergang Samen zorgen in de Toekomst. Bedoeld voor professionals uit al die domeinen die samen een Lang Leven Thuisflat willen starten. Onder leiding van een trainer die de leergang mee ontwikkelde komt het kernteam, aangevuld met mensen uit de praktijk zoals verpleegkundigen, opbouwwerkers en activiteitenbegeleiders, in acht weken drie dagen bij elkaar. Daar leert iedereen elkaars perspectief, houding en methodieken kennen, en ontdekken partijen wat ze nu moeten veranderen om het project te laten slagen. Dit gebeurt bijvoorbeeld aan de hand van stellingen waarbij mensen een positie innemen en iedereen elkaar vragen kan stellen. Zo ontstaan nieuwe inzichten en ideeën. Tussen de bijeenkomsten door krijgen de deelnemers opdrachten om samen aan te werken.
De leergang is onmisbaar – en kant en klaar beschikbaar! – voor iedereen die betrokken is bij de oprichting van een Lang Leven Thuisflat.”
Deelnemers aan het woord:
“Wat ik zo mooi vond is de energie die ontstond tussen de deelnemers. In het begin was er enige weerstand en bezorgdheid: wat gaan we dan doen, en hoe? Dat sloeg snel om in: hee, zó! En in de motivatie om er met elkaar iets moois van te maken voor de bewoners.”
“Het is belangrijk om niet te starten met ‘dit kan niet’ of ‘zo doen we het nooit’. Daarmee sta je stil. We leerden juist anders te kijken, en dat leverde energie en plezier op. Door interactieve methodes en ruimte voor ieders inbreng, stellen mensen zich open. Zodra er vertrouwen ontstaat, zie je de kracht van ieder individu naar voren komen.”
“Het helpt in de samenwerking om de domeinen los te laten – dus niet ‘ik ben van de zorg’ of ‘ik ben van de woningbouw’. Maar ‘we zijn een flatteam vanuit de Lang Leven Thuisflat’. Als er ergens onvrede heerst, heeft dat meestal met communicatie of samenhang te maken. De prioriteit is samenwerken via korte lijntjes.”